Sztuka jest to dziedzina twórczości artystycznej z którą związane są dzieła sztuki doznawane wizualnie. Dzieła te mogą być trójwymiarowe tj. architektura, rzeźba czy rzemiosło artystyczne, przy czym architektura i rzemiosło pełnią funkcję użytkową, oraz płaszczyznowe tj. malarstwo, rysunek, grafika.
Zakres pojęcia sztuki (plastyczne) zmieniał się w różnych okresach historycznych, podobnie jak podział dzieł artystycznych czyli wytworów człowieka – jego umysłu i rąk; z uwagi na ich wielość i rozpiętość dzieli się tematycznie począwszy od prehistorii do współczesności. Z uwagi na to że człowiek to istota twórcza, co wiadomo od dawien dawna i jest na świecie mnóstwo świadectw ku temu, termin „sztuka” zdaje się być pojęciem złożonym, przez to obszernym. Także, jesli chodzi o to czy dany, wytworzony przedmiot zostanie zakwalifikowany jako sztuka, decyduje szereg wartości ukształtowanych przez kulturę i politykę.
Historyczny aspekt terminu „sztuka” jest trudny do sprecyzowania, jak i fakt kiedy został po raz pierwszy użyty w ujęciu artystycznym. Historię słowa „sztuka” należy połaczyć (początkowo) z wielkimi myślicielami starożytności – filozofami, którzy usilnie próbowali zamknąć w określonej kategorii rzeczy piękne i niepowtarzalne noszące obecnie miano „sztuki wysokiej”, jak również te wytwarzane w codziennym użytkowaniu – dzieła prostych ludzi, którzy wykonywali je z podobną pasją i zaangażowaniem.
Podobno termin „sztuka” powstał w Europie i rozpowszechnił się w Renesansie. Wcześniej w czasach „przed naszą erą” Platon używał, co bardzo ciekawe, określenia „mimesis” oznaczającego „naśladowanie”. Z kolei w antycznej Grecji słowem „demiourgós” określano „pracujących dla ludzi”, które przeznaczone mogło być zarówno dla kucharza, rzeźbiarza czy malarza.
Termin „sztuka” często używany jest przy określeniu wytworów ludzkich z przeznaczeniem dla osób z wykształceniem artystycznym tj. malarstwo, rzeźby, rysunku, grafiki i architektury, które powstały dzięki talentowi czy natchnieniu tychże twórców – artystów. Przykładem tutaj mogą być freski Michała Anioła znajdujące się na sklepieniach Kaplicy Sykstyńskiej, które wymagały skupienia i długiego czasu wykonania.
Użyteczne przedmioty wykonywane przez rzemieślinków, którzy nie posiadają artystycznego wykształcenia takie jak kosze czy gliniane naczynia, albo twórczość kobieca: hafty, narzuty, ręcznie tkane materiały często są wykluczane z miana nazwania ich sztuką, w zamian ten rodzaj twórczości klasyfikuje się jako „sztuka ludowa” lub „sztuka użytkowa”. Podział tego rodzaju może być krzywdzący dla twórców z jednej i drugiej kategorii, jednak „sztuka” to termin ogólny a każda twórczość jest przejawem, gdzie został zawarty pomysł, wyobrażenie oraz techniczny aspekt wykonania.
Lucyna Kaletka
